Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 24.09.1982 tarihinde yürürlüğe giren 2547 sayılı kanunu çerçevesinde "...edebiyat, sanat, sosyal ve iktisadi bilim alanlarıyla ilgili..." lisansüstü programların yürütülmesini, denetlenmesini ve geliştirilmesini gerçekleştirmek üzere kurulmuştur. 1982 yılında kurulan Enstitümüz, bugün 5 fakülte (Edebiyat, İlahiyat, İktisadi ve İdari Bilimler, İletişim, Turizm Fakülteleri) ile yüksek lisans ve doktora düzeyinde programları yürütmektedir. Sosyal Bilimler 
Enstitü yıllar içinde gerek lisansüstü programların geliştirilmesi adına gerekse gerçekleştirilmekte olan hizmetlerin niteliklerinin yükseltilmesi doğrultusunda birçok değişiklikler yaşamış; hem kurumsal hem de ulusal düzeyde bu sürece büyük katkılarda bulunmuştur. Bilimsel araştırma ve geliştirme çalışmalarının dışında Cumhuriyet Üniversitesinin ve diğer birçok üniversitenin akademik kadrolarının yetiştirilmesinde önemli rol oynamıştır.
Sosyal Bilimler Enstitüsü ayrıca, ulusal düzeydeki eğitim-öğretim ve araştırma etkinliklerini uluslararası platforma taşımayı da önemsemektedir. Bu amaçla yabancı uyruklu öğrencilerin de Enstitümüz de lisansüstü yapmalarını sağlamak amacıyla çalışmalar yürütülmektedir.

Yüksek lisans düzeyinde yürütülen "tezli" programlara, 2002 öğretim yılından başlayarak "tezsiz" programlar da eklenmiştir. Ayrıca 13 adet programda ikinci öğretim düzeyinde yüksek lisans programı yürütülmektedir.